Nasza wieś

Nasza wieś

Położenie Chorągwicy

Miejscowość Chorągwica leży 5 km na południe od Wieliczki i południowy wschód od Krakowa, położona jest na wysokości 436 m n.p.m., na najwyższym wzniesieniu Pogórza Wielickiego. Powierzchnia Chorągwicy ok. 221ha. Z najwyższego punktu wzgórza można obserwować panoramę Beskidów, Tatry i dolinę Wisły.


Malownicze i górzyste położenie miejscowości posiada duże walory widokowe i sprawia, że Chorągwica stała się częścią atrakcyjnego szlaku turystycznego.


Łagodne zbocza, ujmujące dolinę potoku, który płynie z północnego-zachodu na południowy -wschód tworzą rzeźbę terenu Chorągwicy. Łagodnie sfałdowane stoki wzniesienia, które zajmują północną część wsi, opadają we wschodnich partiach ku dolinie potoku, a w zachodniej części ku dolinie rzeki Wilgi.  Wzniesienia na zboczach których leży południowa część wsi, zamykają roztaczającą się na tę część wsi panoramę od strony północnej.
Przez obszar wsi biegnie dział wodny między dorzeczami Wisły i Raby. Potok płynący doliną wpada już poza granicami wsi do Niżowskiego Potoku, który jest dopływem Raby. Rzeka Wilga, która ma źródła w zachodniej części wsi stanowi dopływ Wisły. Na terenie miejscowości znajduje się niewielki obszar lasu.

Jeszcze kilka lat temu na wsi dominowały pola uprawne, obecnie wiodące jest budownictwo jednorodzinne, aktualnie jest ponad 350 domów, wg stanu na koniec czerwca 2022r liczy ponad 950 mieszkańców.

Chorągwica w liczbach

Podany stan na 2022 rok.

20
powierzchnia w hektarach
100
domów
500
mieszkańców

Nasza wieś

Historia Chorągwicy

Pierwsze zapisy historyczne dotyczące miejscowości Chorągwica pochodzą z XIV wieku. Nie ma dokładnych informacji, skąd pochodzi nazwa. Pierwotnie była to: Chorangwica,  Chorangulcza, Chorągwicza. Najczęściej przyjmuje się, że nazwa pochodzi od chorągwi, sztandaru wojsk króla Jana Sobieskiego, który wracając ze zwycięskiej wyprawy zatrzymał się na wzgórzu i odjeżdżając pozostawił jedną z chorągwi. Od tego wydarzenia miejsce nazywane jest Chorągwica.

W dokumentach źródłowych jako pierwszy właściciel wsi w I poł. XV wieku wymieniany jest Zawisza, natomiast w II poł. XV wieku Mikołaj Koza herbu Junosza. Pod koniec XV wieku Chorągwica staje się własnością rodziny Suchorabskich. Od początku XVI wieku dobra we wsi wykupywane są przez rodzinę Łodzińskiego, która staje się kolejnym właścicielem wsi, co potwierdzają rejestry podatkowe końca XVII wieku.


„W archiwum krakowskim znajdują się opisy inwentarzowe Chorągwicy z 1717 , 1741 i 1768 roku.   Najszerszy opis jest z 1768 roku i zawiera informacje, że wieś należała do księży misjonarzy Stradomskich z Krakowa.
W 1855 roku właścicielem wsi był Antoni Gralewski, a w 1886 roku Piotr Gralewski. Kolejno zmieniający się właściciele nie dbali o sprawy publiczne i społeczne ludności wiejskiej, wykorzystując ją jako tanią siłę roboczą w swym majątku, nie pozostawiając po sobie żadnej trwałej spuścizny”.
Z planu katastralnego z 1847 r. wiemy, że północną część wsi nazywano „Pod brzegiem”. W północnej części są też przysiółki „Baniówka” i „Przylesie”. W południowej części przysiółki noszą nazwę: „Klasna”,  „Wielkie Pole”, „W łąkach”, „Krzewiny”, „Za górą”, „Na gajska”, „Przedewsie”.


Wszystkie nazwy funkcjonujące na terenie wsi związane są jej historią, podlegają ochronie jako elementy   jej środowiska kulturowego. Administracja majątkiem Chorągwicy do lat 20-ch XX wieku prowadzona była w miejscowym dworze i obejmowała swym zasięgiem tereny obecnie graniczących miejscowości: Sułowa, Mietniowa, Lednicy i Raciborska.


Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości na początku lat 20-ch XX wieku powołano administrację państwową reprezentowaną przez sołectwo w ramach istniejącego starostwa. W tym okresie powstaje ruch rewolucyjny i polityczny robotników i chłopów.

Powstaje PPS- lewica, które do wybuchu II wojny światowej organizuje życie społeczne i polityczne na wsi. Pozytywny wpływ na działalność kulturowo – oświatową sołectwa miała Szkoła Podstawowa i nauczycielka Maria Parafińska. Równocześnie rozwijał się ruch młodzieżowy i powstało koło OMTUR. W tym okresie Chorągwica charakteryzowała się dużym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych. Często jej mieszkańcy pracowali sezonowo, głównie w fabrykach i prywatnych zakładach. Pracę przez cały rok zapewnioną miała tylko część mieszkańców, pracujących w kopalni i na kolei.

Działalność PPS i OMTURU nie podobała się ówczesnym władzom i dlatego z końcem lat 30-ch wieś Chorągwica pozbawiona została sołectwa i na mocy ustawy starosty krakowskiego z 1939 roku przyłączona została do sołectwa Mietniów. Po wyzwoleniu mieszkańcy Chorągwicy podejmują starania o przywrócenie własnego sołectwa i decyzją ówczesnych władz powiatowych ponownie zostaje utworzone sołectwo Chorągwica. Pierwszym sołtysem zostaje Franciszek Flura. W 1945 roku powstaje w Chorągwicy Ochotnicza Straż Pożarna, która miała pomagać w walce z częstymi pożarami zabudowań gospodarczych i drewnianych domów, które w tym czasie często nękały mieszkańców.

Równocześnie strażacy stali się siłą napędową przy wszystkich wykonywanych pracach społecznych na rzecz środowiska. Jednostka Ochotniczej Straży w Chorągwicy swoim zasięgiem obejmowała Dobranowice, Grajów, Mietniów, Pawlikowice, Rożnową. Z czasem w Grajowie i Dobranowicach powstały odrębne jednostki OSP.
Jednocześnie ruch młodzieżowy zakłada koło „Wici”.

W okresie powojennym, prawdopodobnie w 1946r zapoczątkowało swoją działalność Koło Gospodyń Wiejskich, które jest jednym z najstarszych Kół funkcjonujących na terenie Gminy Wieliczka. Jego działalność była ściśle związana z OSP w Chorągwicy. Po zawieszeniu działalności w latach 80-ch Koło wznowiło swoją działalność po 2004 roku.

Z inicjatywy mieszkańców i przy wsparciu OSP i „Wici” powstaje w Chorągwicy Dom Ludowy, wybudowany w całości w czynie społecznym. Budowę ukończono w 1948 roku. W tym okresie rozwija się działalność kulturalna ukierunkowana głównie na tradycję i folklor. W 1957 roku powstaje Ludowy Klub Sportowy „Sokół”.


W 1964 roku uruchomiono połączenie komunikacyjne PKS z Chorągwicy do Wieliczki. Wtedy też powołano Klub Książki i Prasy „Ruch”. W latach 60-ch OSP przy pomocy społeczeństwa buduje zbiornik wodny dla celów gospodarczych i pożarniczych.


W 1968 roku z inicjatywy OSP i całego społeczeństwa rozpoczęto budowę „Domu Strażaka” z przeznaczeniem na siedzibę OSP oraz dla celów całego społeczeństwa lokalnego. Budowa została ukończona w 1974 roku.


W 1969 roku powstała orkiestra dęta, w której naukę gry na instrumentach dętych pobierała młodzież. W latach 90-ch orkiestra dęta została zlikwidowana. W dniu 8 października 1974 r. zarządzeniem Nr 62/74 Naczelnika Gminy Wieliczka Henryka Satora została powołana Filia Biblioteki Publicznej Gminy Wieliczka w Chorągwicy.

Obecnie oprócz OSP w budynku mieści się: Ośrodek Zdrowia, Apteka, Biblioteka.

Ważne daty w życiu sołectwa Chorągwica:

  • 1953/54 r. – elektryfikacja wsi
  • 1987 r. – gazyfikacja wsi
  • 1993 r. – telefonizacja wsi
  • 2001 r. – budowa wodociągu
  • 2012/2014 r. budowa kanalizacji
  • 2013 r. – budowa sieci światłowodowej
  • Sołtys i Rada Sołecka

    SOŁTYS

    Renata Gabryś
    Na Sołtysa wybrana w maju 2011r.

    RADA SOŁECKA

    Dębowski Tadeusz, Dubiel Zofia, Windak Jacek, Gaczoł Mirosław, Kowal Arkadiusz, Krystyna Starowicz.

    Osoby pełniące funkcję Sołtysa Chorągwicy: Franciszek Flura, Antoni Flura, Wojciech Starowicz, Michał Ptak, Krystyna Starowicz, Renata Gabryś (obecnie).

    Obiekty  Chorągwicy

    Obiektem nierozerwalnie wpisanym w krajobraz Chorągwicy jest Radiowo-Telewizyjne Centrum Nadawcze CHORĄGWICA.


    Obejmuje swym zasięgiem większą część Województwa Małopolskiego oraz południową część Województwa Świętokrzyskiego.


    Koncepcja budowy telewizyjnego ośrodka nadawczego w Krakowie sięga lat pięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Pierwsze prace rozpoczęto w 1961 roku a 14 miesięcy później inwestycja była już ukończona. Montaż masztu mierzącego 287 metrów zajął Mostostalowi Zabrze nieco ponad trzy miesiące – od 7 czerwca do 15 września 1962 roku. Początkowo odbywał się za pomocą dźwigu, a po osiągnięciu 40 metrów za pomocą tzw. dźwigu pełzającego. Za budowę całego obiektu odpowiadało Krakowskie Przedsiębiorstwo Budowy Elektrowni i Przemysłu.
    Maszt ten jest najwyższym obiektem budowlanym na terenie Województwa Małopolskiego. Uroczyste otwarcie ośrodka nastąpiło 22 grudnia 1962 roku o godzinie 12:00. Pierwsza emisja radiowa z obiektu miała miejsce 25 października 1963 roku. Łączny koszt budowy to ok. 50 milionów złotych.

    W roku 1989 Chorągwica jako pierwsza telewizyjna stacja nadawcza w Polsce rozpoczęła retransmisję zachodniego programu telewizyjnego – był to włoski publiczny kanał RAI UNO. Zaś w roku 1990 podjęła emisję pierwszego komercyjnego programu radiowego – Radia Małopolska Fun.


    Parametry:

  • Typ obiektu: Maszt
  • Wysokość posadowienia podpory anteny: 420 m n.p.m.
  • Wysokość obiektu: 286 m n.p.t.
  • Wysokość zawieszenia systemów antenowych:Radio:199,203, TV:50, 95, 239, 275 m n.p.t.
  • Właściciel/Użytkownik obiektu: TP EmiTel
  • Zabytki Chorągwicy

    Na terenie Chorągwicy znajdują się przydrożne zabytkowe kapliczki.

    W 2013r wykonane zostały prace konserwatorskie przy zabytkowej kapliczce Matki Boskiej, usytuowanej w centrum wsi koło przystanku. Wykonane prace konserwatorskie zostały pozytywnie zaopiniowane przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz inspektora nadzoru. Prace trwały ponad 2 miesiące, ich  koszty zostały sfinansowane ze środków unijnych , z Programu Leader – z Małych Projektów.

    W latach 2015/2016 została wykonana renowacja kolejnej zabytkowej kapliczki usytuowanej przy drodze powiatowej.



    Folwark w Chorągwicy istniał prawdopodobnie już na początku XV wieku, o czym świadczą materiały źródłowe, które pochodzą z tego okresu. W Liber beneficiorom..” Jan Długosz pisze o zabranych przez dziedzica tzw. „lepszych rolach” i wzroście terenu dworskiego. Scalanie coraz większych obszarów i powiększanie posiadłości dworskiej przypadło na XV i XVI wiek. Od początku XVI wieku wieś Chorągwica stała się własnością rodziny Jana Łodzińskiego, który wykupił i przejął dużą część posiadłości Chorągwicy. Własność dworska ulegała rozszerzeniu poprzez wyrąb lasów gdzie powstawały pola uprawne. Na planie katastralnym z 1847 r. można odczytać, że przy rozwidleniu głównej drogi wiejskiej w północno – zachodniej części wsi znajdował się zespół dworski. Budynek murowany dworu i murowane zabudowania gospodarcze usytuowane były w środkowej części zespołu dworskiego. Północną część zajmowały ogrody, na południowym skrawku założono staw.



    Przypuszcza się, że gospodarka dworska opierała się na uprawie roli, hodowli bydła, leśnictwie i eksploatacji drewna. Dodatkowym elementem były stawy rybne i sadownictwo.  W 1945 roku nastąpiła parcelacja posiadłości dworskiej, która dotyczyła głównie lokalizacji zabudowy wiejskiej, zajmując dawne tereny dworskie. Zespół dworski uległ likwidacji, jedynie fragment budynku dawnego dworu, który pochodzi z I ćwierci XX wieku został zachowany. Budynek dworu był drewniany osadzony na podmurówce. Dach pokryto wówczas dachówką. W latach 1923-26 został przeprowadzony gruntowny remont. Do dnia dzisiejszego pozostały jedynie niewielkie fragmenty dworu, na ich pozostałościach zbudowano dom jednorodzinny, obecnie zamieszkały.

    Kaplica św. Floriana i jej historia



    W latach 80-ch decyzją mieszkańców Dom Ludowy został przebudowany i w jego miejscu powstała Kaplica pw. Św. Floriana. Wszystkie prace przy budowie kościoła wykonywane były w czynie społecznym, ponieważ starając się o pozwolenie na budowę kościoła mieszkańcy zobowiązali się wykonać je sami. Patronem kościoła został święty Florian. Wszystkie materiały budowlane zostały zakupione ze środków finansowych przekazanych przez mieszkańców.



    Pierwsza Msza św. odprawiona została w dniu 8 grudnia 1989 roku. Początkowo warunki lokalowe były bardzo trudne, z czasem jednak prace zakończono, teren koło kościoła został uporządkowany i wyposażano wnętrze kościoła. Msze św. odprawiano tylko w niedzielę oraz większe święta kościelne.

    Z dniem 27 listopada 1989 r. Kuria Metropolitarna w Krakowie powierzyła prowadzenie duszpasterstwa w Chorągwicy Zgromadzeniu Świętego Michała Archanioła początkowo na okres 5 lat, ponawiając następnie na kolejne 5 lat.



    Na Święta Wielkanocne w 1999 r. zakupiono tabernakulum. Po raz pierwszy odprawione było Triduum Paschalne oraz procesja Bożego Ciała.


    Ważnym wydarzeniem dla mieszkańców był pobyt Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej w Chorągwicy w czasie nawiedzenia kościoła w Pawlikowicach 20 lutego 2000 roku.


    Kuria Metropolitarna w Krakowie pismem z dnia 30 kwietnia 2001 roku stwierdza „mając na uwadze dobro duchowe wiernych miejscowości Chorągwica, odłączamy ją od parafii św. Klemensa w Wieliczce i przyłączamy do parafii św. Michała Archanioła w Pawlikowicach”.

    Chorągwica i okolice

    GALERIA

    Opracowała: Renata Gabryś
    Na podstawie:
    STAROWICZ K.: Przewodnik 2006-2007 Miasto i gmina bez tajemnic Wieliczka, Omega, ISBN 83-921562-2-6,Kraków 2005,
    JURAS- PEDRYCZ  A.: Dwory i dworki w krajobrazie wielickim, Towarzystwo Słowaków w Polsce, ISBN 83-89186-05-55, Wieliczka 2002, Dachy Zielone
    Historia Chorągwicy ,: Składka wydana z okazji cyklu spotkań MDK…, 2005r
    Księga Pamiątkowa Biblioteki Publicznej w Chorągwicy,[brak ISBN], [brak wydawnictwa]
    Holcerowa T., Zeszyt 4 Wieś Chorągwica Studium Ruralistyczne, P.P. Pracownia konserwacji Zabytków Oddział w Krakowie, Kraków 1981,
    Dokumentacja Sołectwa Chorągwica,
    https://pl.wikipedia.org>wiki>RTCN_Kraków_Chorągwica

    Interaktywna mapa Gminy Wieliczka

    Zobacz dokładne położenie nieruchomości i przysiółków w naszym Sołectwie